دکتر سلامت

خارش یک احساس ناخوشایند و آزاردهنده است که اغلب افراد را به سمت خاراندن محل آن سوق می‌دهد. با این وجود، خاراندن پوست در محل خارش، اگرچه موقتی است، اما بسیار لذت بخش و رضایت‌بخش به نظر می‌رسد. این امر به دلیل فعال شدن گیرنده‌های عصبی خاصی در پوست است که با فشار و محرک‌های مکانیکی ناشی از خاراندن، سیگنال‌های لذت بخشی را به مغز ارسال می‌کنند. این واکنش عصبی موجب آزاد شدن مواد شیمیایی مانند سروتونین و اندورفین در مغز می‌شود که احساس رضایت و آرامش را به فرد القا می‌کنند. بنابراین، خاراندن محل خارش، علی‌رغم موقتی بودن، منجر به تجربه لذت و رضایت در فرد می‌گردد.

دلیل خارش پوست و لذت بخش بودن آن

مطالعات اخیر نشان می دهد که خارش ها بیشتر از آن که فکر می کنیم مربوط به گیرنده های عصبی می باشند. خارش یک حس آشنا است که با خراش یا مالش ملایم پوست تسکین می یابد. برخی از خارش های آزاردهنده با پماد های موضعی و در موارد شدیدتر با دارو های خوراکی قابل درمان هستند. تحقیقات جدید نشان می دهد که خارش ها بیشتر به علت فعالیت گیرنده های عصبی ایجاد می شوند تا آنچه که قبلاً تصور می شد. این حس آزاردهنده اما لذت بخش با مالش ملایم پوست قابل تسکین است و در موارد شدید با استفاده از پماد های موضعی یا دارو های خوراکی درمان می شود.

مطالعات اخیر نشان می دهد که برخی خارش ها بیشتر از آنچه که ما تصور می کنیم به سیستم عصبی وابسته هستند. خارش ها به طور معمول حاصل ضایعات پوستی سطحی می باشند، در واقع سیستم عصبی مرکزی متصل به خارش، تحت تاثیر سایر عوامل عصبی بدن فعالیت می کند.

سیستم عصبی محیطی و نخاعی در احساس خارش

گیرنده های خارش شامل گیرنده های هیستامینرژیک و غیر هیستامینرژیک می باشند که توسط پوست تحریک می شوند و در آخر منجر به گسترش انتقال دهنده های عصبی (سیناپس) خواهند شد.

اخیرا کشف شده است که انتقال دهنده های عصبی (سیناپس ها) به سیستم عصبی پشت نخاع هم واکنش نشان می دهند. تعدیل کننده های عصبی خارش با اتصال به گیرنده های عصبی، پیام را به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ارسال می کنند.

سیستم مغز و درک خارش

با درک خارش توسط سیستم عصبی، مغز برای عمل خاراندن فعال می شود و خارش تسکین میابد. مطالعات اخیر در مورد خارش، درگیری قشر قدامی گیرنده های مغز (سینگولات و اینسولا)، قشر جلوی پیشانی و حتی مخچه را نشان می دهد.

چنانچه در بخش بهداشت و سلامت نمناک میخوانید، این مطالعات نه تنها به بررسی آناتومی پرداخته است بلکه به بررسی ارتباط میان قشر قدامی مغز و هسته های قاعده ای مغز نیز می پردازد.

کاربرد عملی پیوند بین خارش و مغز

یک پیوند شناخته شده میان سیستم عصبی و پوست وجود دارد که مربوط به مراحل رشد و نمو می باشد. با این وجود جزییات مربوط به این پیوند هنوز مشخص نیست. اگرچه شناسایی ساختارها و متابولیسم حسی در سیستم عصبی محیطی و نخاعی مغز جالب است اما کاربرد عملی این اطلاعات کمک بزرگی به بیماران خواهد کرد.

این اطلاعات می توانند برای پیدا کردن روش های درمانی بهتر خارش، درمان بیماری پروریتوس، و در کل خارش شدید پوست و که زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار داده است، مفید باشند.

در درمان بیماری درماتیت آتوپیک که یک اختلال پوستی شایع است، کنترل خارش از طریق مکانیسم های مرکزی انجام می شود. درمان اصلی خارش مداوم در درجه اول روی عوارض جانبی در همه بیماران تمرکز کرده است. شناسایی مناطق عصبی در خارش می تواند به درمان بهتر با اثر بخشی هدفمند کمک شایانی کند.