دکتر سلامت

امروزه یکی از چالش های بسیار مهم و نگران کننده در سطح جهانی، گسترش فزاینده مصرف سیگار در میان نوجوانان و کودکان است. متأسفانه، این پدیده ناخواسته موجب افزایش چشمگیر میزان مرگ و میر ناشی از این رفتار مخاطره آمیز شده است. این مسئله به عنوان یکی از معضلات اساسی جوامع امروزی مطرح بوده و نیازمند توجه و اقدام فوری مسئولان و مراجع ذیربط برای مقابله با آن و کاهش آثار زیان بار آن بر سلامت عمومی جامعه است.

آنچه که در مورد سیگار کشیدن نوجوانان باید بدانید

سیگار کشیدن هر سال بیش از 37, 000 نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می کشاند. آمار تلفات ناشی از سیگار چندین برابر بیشتر از تصادفات، خودکشی، ایدز و سایر عوامل است. هر سال هزاران نوجوان به دلیل سیگار کشیدن جان خود را از دست می دهند. تقریبا 90 درصد از آنها برای اولین بار قبل از 18 سالگی به سیگار روی آورده اند. همانطور که در مطالب قبلی ذکر شد، سیگارها حاوی نیکوتین هستند که یکی از اعتیادآورترین مواد در جهان است. سایر محصولات نیکوتینی شامل دخانیات، سیگارهای معمولی، سیگارول ها و برخی سیگارهای الکترونیکی می باشند. برخی از انواع جدیدتر دخانیات شبیه به شکلات هستند و به سیگار شباهت ندارند.

علل استعمال سیگار در نوجوانان

اگر بخواهیم در مورد علل گرایش نوجوانان به سیگار بگوییم لیستی بلند بالا خواهیم داشت اما بهتر است به علل اصلی و موثر ترین آنها بپردازیم که شامل:

خودنمایی مخرب

طبق بررسی های انجام شده مصرف سیگار در نوجوانان، بیشتر جنبه خود نمایی دارد و کم کم برای کسب لذت صورت می گیرد. غافل از اینکه استعمال سیگار تا قبل از بیست سالگی یعنی درست در بحرانی ترین سنین نوجوانی، به این علت که این دوران زمان شخصیت سازی اوست و هر تجربه ای را تا آخر عمر الگوی راه خود قرار می دهد، بسیار خطرناک است.

احساس پوچ ولی به ظاهر مردانه

متاسفانه برخی از پسران نوجوان سیگاری، بر این باورند که با هر پکی که به سیگارمی زنند، احساس مردانگی می کنند و این باور و روش به مرور تبدیل به بخشی از شخصیت آنها می شود.

کنجکاوی نادرست

دلیل دیگر آغاز این رفتار مخرب در میان نوجوانان موردی است که بارها شنیده اید ، یعنی کنجکاوی در امتحان کردن آن که اغلب به دلیل تبلیغات دوستان و همسالان آغاز شده و کم کم برای ادامه این تجربه، بهانه های دیگری نیز فراهم می شود.

مخالفت با خانواده و رفع احساس حقارت

آمار نشان می دهد که عده ای از نوجوانان به دلیل مخالفت با خانواده و رفع حقارتهای بی اساسی که در درون خود دارند شروع به مصرف سیگار کرده و می خواهند از این طریق اعتماد به نفس بیشتری کسب کنند.

تقلید از والدین و اطرافیان

متاسفانه گاهی خانواده ها بیش از دیگر گروههای اجتماعی در گرایش نوجوانان به مصرف سیگار نقش دارند ؛ تقلید از پدر و مادر و اطرافیان خود عامل مهمی در سیگاری شدن نوجوان است.

چگونه بفهمم که فرزندم شروع به سیگار کشیدن کرده است ؟

بعضی از کودکان یا نوجوانان بیش از بقیه در معرض افراد سیگاری قرار می گیرند . در این قسمت عواملی را به شما معرفی می کنیم که نشان می دهد فرزند شما بیشتر در معرض شروع سیگار کشیدن است:

•  دسترسی راحت به سیگار یا دخانیات از طریق دوستان ، اعضای خانواده ، فروشگاه یا موادفروشان
•  داشتن خانواده ای سیگاری
•  فشار همکلاسی ها و دوستان
•  درآمد پایین خانواده
•  مشکلات روحی و جسمی و جنسی در خانواده
•  زندگی کردن با افراد معتاد به الکل یا مواد مخدر
•  زندگی با افراد خلافکار و زندانی
•  ضعیف شدن درس در مدرسه
•  افسردگی و مشکلات مربوط به سلامت ذهن یا زندگی با بیماران ذهنی
•  در معرض تبلیغات دخانیات بودن

استرس :

کودکان و نوجوانانی که با استرس زیادی در زندگی درگیر هستند ، برای خلاص شدن از آن به سیگار کشیدن روی می آورند . نیکوتین می تواند مغز آن ها را راضی نگه دارد و باعث ایجاد حس مثبت در آن ها شود.

رسانه :

زمانی که کودکان و نوجوانان فیلم و تلویزیون تماشا می کنند و می بینند که بازیگرها در حال سیگار کشیدن هستند ، بیش از بقیه در معرض این رفتار مخرب قرار می گیرند.

نیکوتین چگونه اعتیاد می آورد ؟

نوجوانان می توانند میل به نیکوتین را فقط سه ماه بعد از مصرف اولین سیگار تجربه کنند.

نوجوانان می توانند علائم عاطفی و جسمی را در شخصی که معتاد شده مشاهده کنند تا کم تر در معرض این دام وحشتناک باشند.

نیکوتین چگونه روی مغز تاثیر می گذارد ؟

نیکوتین می تواند دارای اثرات بلند مدت و آسیب زا باشد که روی مغز نوجوانان تاثیرگزار است. مصرف منظم نیکوتین باعث اعتیاد می شود و اختلالات روحی روانی را در آن ها به وجود می آورد.

آیا در صورت مصرف کودک یا نوجوان از دخانیات یا سیگارهای جویدنی جای نگرانی وجود دارد ؟

بله. این دخانیاتها اغلب امن تر از انواع دیگر هستند و درجه اعتیادآوری آن ها نیز کمتر است اما خطر معتاد شدن به نیکوتین باز هم در آنها وجود دارد که در این قسمت به خطرات ان ها اشاره می کنیم :

•  دخانیات های جویدنی می توانند باعث ایجاد مشکلاتی در تنفس ، دندان و افزایش مشکلات گوش، بینی و سرطان حنجره شوند.
•  این سیگارهای جویدنی حاوی سم های مضری هستند که مشکلات تنفسی مثل آسم را به شدت تشدید می کند.
•  این مواد می توانند در نهایت به سیگاری شدن فرد منجر شوند. 

چگونه کودک یا نوجوانم را به سیگار نکشیدن تشویق کنم ؟

•   در معرض قرار گرفتن سیگار و محصولات دخانیاتی او را محدود کنید.
•  شوق و هیجان خود را نسبت به سالم بودن او نشان دهید.
•  افکار چالش آمیز و باورهای خود را در مورد سیگار بیان کنید و مطمئن شوید که فرزند شما متوجه آسیب ها و خطرات استفاده از دخانیات شده است.

یک الگوی خوب برای او باشید :

اگر خودتان سیگاری هستید، نمی توانید فرزندتان را از این کار منع کنید . پس بهتر است که خودتان یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید.

جذابیت ها را بشناسید :

سیگار کشیدن می تواند به یک ژست برای فرزند شما تبدیل شود . نوجوانان با این کار احساس جذابیت و مستقل بودن می کنند . در این مورد با فرزند خود صحبت کنید و به او یاد دهید که می تواند از طریق راه های سالم مثل ورزش کردن جذاب باشد و آسیب های سیگار را برایش شرح دهید که در دراز مدت جذابیت ظاهری او را نیز از بین می برد.

به او نه بگویید :

شاید فکر کنید که نه گفتن فایده ای ندارد اما در هر حال این کار را انجام دهید . به او بگویید که اجازه انجام این کار را ندارد و همیشه او را از انجام این کار منع کنید.

نشانه ها را بشناسید :

به جای پرس و جو کردن و ایجاد حساسیت برای نوجوان خود ، علائمی مثل بوی بد دهان ، بو دادن لباس ها و موها، زرد شدن دندان ها و سرفه های مزمن را بشناسید.

به او حسابگر بودن را یاد دهید :

سیگار کشیدن پر خرج است و سعی کنید که بودجه نوجوان خود را طوری محدود کنید که برای سیگار پولی نداشته باشد.

اعتیاد را جدی بگیرید :

انزجار خود را از مقوله ای مثل اعتیاد نشان دهید و از مضرات آن برای اعضای خانواده بگویید تا فرزند شما نیز از همان بچگی نسبت به خطرات آن اگاهی داشته باشد.

آینده را برایشان شرح دهید :

نوجوانان فکر می کنند که مشکل و خطر فقط برای دیگران است اما باید برای آن ها افرادی از همسایه ، خانواده و فامیل را مثال بزنید که با این مشکلات مواجه شده بودند.

عوارض آسیب زای سیگار کشیدن در کودکان و نوجوانان

استفاده از مواد مخدر در نوجوانان می تواند باعث ایجاد آسیب های بلند مدت و سریع شود که این تاثیرات در دراز مدت باعث کاهش سلامتی قابل توجهی می شوند که این تاثیرات شامل موارد زیر هستند:

- کاهش تناسب اندام فیزیکی :

سیگار کشیدن عملکرد ریه و رشد آن را کاهش می دهد و همچنین باعث تنگی نفس، سرفه، وزوزو گوش و افزایش و بلغم خواهد شد.

- بیماری های قلبی :

سیگار کشیدن می تواند منجر به بیماری های قلبی و مشکلات مربوط به رگ های خونی شود.

- بهداشت دهانی ضعیف :

افراد سیگاری به احتمال زیاد با دندان های زرد ، نفس بدبو و دیگر مشکلات دهانی مواجه هستند.

- پوست ناسالم :

سیگار کشیدن تاثیر زیادی روی پیری زودرس ، آسیب های پوستی و چروک شدن آن دارد.