هورمون رشد یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که نقش حیاتی در رشد و توسعه فرد ایفا می‌کند. این هورمون تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله ژنتیک، تغذیه، فعالیت فیزیکی و سلامت عمومی بدن قرار دارد. در صورت تصمیم به تزریق هورمون رشد، باید نکات بسیار مهمی را در نظر گرفت تا خطرات احتمالی به حداقل برسد. این نکات شامل تشخیص دقیق کمبود هورمون رشد توسط پزشک متخصص، تعیین دوز مناسب تزریق، رعایت دستورالعمل‌های مصرف و پایش مداوم سطح هورمون در طول درمان می‌باشد. در صورت عدم رعایت این موارد، ممکن است عوارض جانبی خطرناکی برای سلامت فرد ایجاد شود.
همه چیز درباره هورمون رشد
هورمون رشد یک هورمون پپتیدی است که نقش مهمی در تحریک رشد، نمو و احیای بدن ایفا می کند. این هورمون پپتیدی از 191 آمینو اسید تشکیل شده و یک پلی پپتید تک رشته ای را تشکیل می دهد. هورمون رشد در سلول های استوماتوتروپیک سنتز شده و در غده هیپوفیز قدامی ذخیره و آزاد می شود. این سلول ها مسئول تولید و رهاسازی این هورمون مهم هستند.
انواع هورمون رشد
استوماتوتروپین نام دیگر هورمون رشد است، که به طور طبیعی در حیوانات تولید می شود. این شاخه ترکیبی از هورمون های رشد است که با استفاده از تکنولوژی های DNA نوترکیب سنتز می شود.
کاربردهای هورمون رشد
هورمون رشد به طور گسترده ای در پزشکی استفاده می شود تا به درمان اختلالات رشد کودکان و کمبود هورمون رشد در بزرگسالان کمک کند.
هورمون رشد, رشد کودکان و نوجوانان را تقویت می کند. هم چنین در تنظیم مایعات بدن, متابولیسم قند و چربی و شاید حتی کارکرد قلب نیز دخیل است.
بسیاری از وظایف هورمون رشد انسان هنوز ناشناخته است با این حال چنانچه در بخش سلامت نمناک خواهیم گفت مطالعات نشان داده اند که این هورمون می تواند چربی بدن را کاهش و جرم عضله و تراکم استخوان را افزایش دهد.
در نتیجه سطوح انرژی افزایش یافته و تن و بافت پوست بهبود می یابد.
با توجه به این ویژگی ها, این هورمون از دهه 1970 توسط رقبای ورزشی مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر توسط کمیته بین المللی المپیک ممنوع شده است.
مقرراتی برای آزاد سازی و ترشح هورمون رشد
آزاد سازی هورمون رشد توسط هورمون آزاد کننده (سوماتوکرینین) و هورمون مهار کننده (سوماتوستاتین) کنترل می شود که هر دو این هورمون ها توسط هسته مرکزی هیپوتالاموس ترشح می شوند.
آزادی هورمون رشد در هیپوفیز تحت تاثیر این دو هورمون است که توسط بسیاری از عوامل تحریک کننده و مهار کننده خارجی تحت تاثیر قرار می گیرد. عوامل متعددی می توانند رهاسازی هورمون رشد را تحریک یا مهار کنند.
برخی نمونه های محرک های رشد عبارت اند از:
هورمون آزاد کننده هورمون رشد ( GHRH) که با اتصال به گیرنده هورمون رشد (GHRHR) فعالیت می کند.گرلین با اتصال به گیرنده های هورمونی هورمون رشد فعالیت می کند (GHSR).
هورمون های جنسی مانند آندروژن و استروژن ترشح هورمون رشد را در دوران بلوغ تحریک می کنند.
روزه داری, قند خون پایین و ورزش سنگین نیز می تواند موجب آزاد شدن هورمون رشد شود.
برخی از بازدارنده های ترشح هورمون رشد، عبارتند از
سموتوستاتین هایی از هسته مرکزی هیپوتالاموس ترشح می شوند. بازخورد منفی بر هیپوفیز و هیپوتالاموس، که توسط سطوح خونی هورمون رشد و انسولین مانند فاکتور رشد تعیین می شود.
دی هیدروتستوسترون
سنتز و آزاد سازی هورمون رشد در طول روز به صورت پالسی رخ می دهد.
ترشح، هر سه تا پنج ساعت انجام می شود.
بیش ترین میزان آن در حدود یک ساعت پس از شروع خواب رخ می دهد.
اثرات هورمون رشد
هورمون رشد یک هورمون حیاتی است که از حدود 190 آمینو اسید تشکیل شده است، که چندین فرآیند مهم فیزیولوژیکی مانند رشد و متابولیسم را تنظیم می کند.
توسط سلول های یافت شده در هیپوفیز قدامی, ترشح می شود.هورمون رشد هم به طور مستقیم و هم غیرمستقیم اثرات خود را اعمال می کند.
اثرات مستقیم زمانی روی می دهد که هورمون بر روی گیرنده های اختصاصی موجود در سلول ها عمل کند.
برای مثال, سلول های چربی که به آدیپوسیت ها اشاره دارند, دارای گیرنده هایی هستند که توسط هورمون رشد تحریک می شوند، تا تری گلیسرید را کاهش دهند.
این هورمون همچنین از بالا رفتن چربی های گردش خون جلوگیری می کند.
اثرات غیر مستقیم اثر هورمون رشد در هورمون دیگری که توسط کبد بنام فاکتور رشد انسولین - 1 (IGF - 1) ترشح می شود، میانجی گری می شود.
ترشح IGF - 1، هنگامی که بر روی اهداف سلولی اعمال می شود، گستره ای از اثرات ترقی را دارد. IGF - 1 رشد بافت های مختلف را تحریک می کند و همچنین استئوبلاست و کندروسیت را تحریک می کند تا رشد استخوان را افزایش دهد. IGF - 1 نیز نقش عمده ای در رشد ماهیچه ایفا می کند و تمایز و تکثیر یک نوع سلول والد به نام میوبلاست را ترویج می کند، که باعث افزایش سلول های ماهیچه ای می شود.
وقتی میوبلاست به هم متصل می شوند، آن ها فیبرهای عضلانی اسکلتی را تشکیل می دهند که در آن هسته های چندگانه می توانند به دلیل هر هسته که از یک میوبلاست مجزا تشکیل شده است، مشاهده شوند.
اثرات متابولیکی هورمون رشد
هورمون رشد نقش مهمی در متابولیسم چربی ها، پروتئین ها و کربو هیدرات ها ایفا می کند. در برخی موارد، این اثرات هورمون رشد مستقیم هستند، در حالی که در بعضی دیگر IGF - 1 یک کلید واسطه است.
در موارد دیگر، اثرات هورمون رشد هم مستقیم و هم غیرمستقیم است.
متابولیسم لیپید
هورمون رشد، استفاده از لیپیدها را با ترویج تجزیه تری گلیسیرید و اکسیداسیون در سلول ها افزایش می دهد.
متابولیسم پروتیین
در بافت های مختلف، هورمون رشد، جذب اسیدهای آمینه و سنتز پروتیین و نیز کاهش اکسیداسیون پروتیین را افزایش می دهد.
متابولیسم کربوهیدرات
هورمون رشد در تنظیم گلوکز خون دخیل است.فعالیت ضد انسولین را با سرکوب توان انسولین برای ترویج جذب گلوکز در بافت های محیطی اعمال می کند.همچنین گلوکونوژنز در کبد را افزایش می دهد.
هورمون رشد و بیماری
هم کمبود و هم زیادی مقدار هورمون رشد باعث حالات مختلفی از بیماری می شود. این اختلالات ممکن است ناشی از ناهنجاری هایی در غده هیپوفیز، هیپوتالاموس یا سلول های هدف هورمون باشد.
هورمون رشد ممکن است در نتیجه کمبود این هورمون و یا ناشی از پاسخ گیرنده معیوب به هورمون رخ دهد. این امر می تواند منجر به به تعویق افتادن رشد و یا عدم موفقیت شود، اگر چه این به سنی بستگی دارد که در آن کمبود آغاز شده است.
تاثیر هورمون رشد بیش از حد به سن رشد آن بستگی دارد. دو شرط اصلی مرتبط با افزایش تولید هورمون رشد، گیگانتیسم و اکرومگالی هستند.
گیگانتیسم و اکرومگالی
همان طور که هورمون رشد، رشد استخوان ها، ماهیچه ها و اندام های دیگر را افزایش می دهد، زیادی بودنش باعث رشد غیرطبیعی همه این بافت ها می شود.
تقریباً تمام موارد توسط یک تومور خوش خیم در غده هیپوفیز، به عنوان آدنوم وجود دارد، اگر چه برخی از تومورهای نادر که در ریه و یا پانکراس ایجاد می شود، ممکن است باعث ترشح هورمون غده هیپوفیز برای تولید هورمون رشد بسیار زیاد شود.
تاثیرش روی کودکان باعث افزایش قد می شود، در حالی که بزرگسالان دچار تغییر شکل استخوانی می شوند.
دیگر مشکلات رایج، عبارتند از؛
اختلالات بینایی، ضعف و نارسایی قلبی
این شرایط براساس اشعه ایکس و تست های خونی تشخیص داده می شود، در حالی که پرتونگاری محاسبه شده و تصویربرداری تشدید مغناطیسی برای آزمایش و ایجاد علت مورد استفاده قرار می گیرند.
درمان، شامل ترکیبی از رادیوتراپی، جراحی و دارو برای کاهش تولید هورمون رشد می باشد.
تاثیرات تقویت عملکردهورمون رشد
هورمون رشد انسان مصنوعی (HGH) توسط FDA در سال 1985 به عنوان درمانی برای رشد کوتاه و رشد ضعیف به خاطر شرایطی مثل سندرم ترنر، سندرم پرادر- ویلی و کمبود هورمون رشد تایید شد.
اما این دارو اغلب به دلایلی مورد استفاده قرار می گیرد که توسط FDA تایید نشده است.مردم اغلب به طور گسترده به همراه دیگر داروها برای ساخت ماهیچه و افزایش عملکرد ورزشی خود از آن استفاده می کنند.
برخی محققان معتقدند که HGH می تواند زوال بدن را معکوس کند، که با افزایش سن افراد رخ می دهد، اگرچه این اثر نیز ثابت نشده است.
عوارض جانبی احتمالی مرتبط با استفاده از HGH عبارتند از سندرم تونل کارپال، درد مفاصل، درد عصبی، افزایش سطح کلسترول، تجمع مایع (تورم) و بی حسی و یا خارش در پوست.
عوارض جانبی هورمون رشد
هورمون رشد می تواند اثرات متعددی بر روی بدن داشته باشد، زمانی که در مقادیر اضافی و یا کم وجود داشته باشد.
هورمون رشد زیادی
یکی از شایع ترین علل زیادی بودن هورمون رشد ، یک توموری است که از سلول های سوماتروف در هیپوفیز قدامی تشکیل شده است.اینها آدنوم خوش خیمی هستند که به تدریج، میزان هورمون رشد را افزایش می دهند.
هورمون رشد اضافی باعث ایجاد اثرات جانبی نظیر این موارد می شود:
- ضخیم شدن استخوان های فک و انگشتان.
- فک سنگین و انگشتان بزرگ به عنوان اکرومگالی منسوب هستند.
- عرق کردن
- فشار بر روی اعصاب (به عنوان مثال سندرم تونل کاپرال)
- افزایش هورمون جنسی افزایش یافته (SHBG)
- مقاومت انسولین
- کاهش عملکرد جنسی
اگر یک تومور هیپوفیز در حال رشد باشد، ممکن است باعث علائمی نظیر بینایی تار، سردرد، فشار در عصب بینایی و کمبود دیگر هورمون های هیپوفیز شود.
کمبود هورمون رشد
اثرات کمبود هورمون رشد با توجه به سن فرد آسیب دیده متفاوت است.برای مثال، اگر کمبود در دوران کودکی رخ دهد، می تواند منجر به موارد زیر شود:
- شکست در رشد
- قد کوتاه
- تاخیر در بلوغ جنسی
اگر کمبود هورمون رشد در بزرگسالان رخ دهد، می تواند منجر به افزایش جرم چربی و کاهش تود عضلانی و کاهش سطح انرژی و در نتیجه کاهش کیفیت زندگی شود.
در بزرگسالان, کمبود هورمون رشد انسانی می تواند باعث بروز مشکلات مختلفی از جمله:
- اضطراب و افسردگی
- افزایش چربی در دور کمر
- افزایش خطر بیماری های قلبی و سکته
- قلب ضعیف
- عضلات و استخوان ها ضعیف
- خستگی
- کاهش توانایی تفکر
عوارض هورمون رشد مصنوعی
شرایط دیگر:
برخی از عوارض جانبی هورمون رشد انسان مصنوعی که برای درمان کمبود هورمون رشد و قد کوتاه مورد استفاده قرار می گیرد، شامل موارد زیر است:
- افزایش ریسک ابتلا به دیابت
- تورم مفاصل
- سندرم تونل کارپال
- درد مفاصل
- واکنش ایمنی بدن به هورمون رشد
11 روش برای افزایش هورمون رشد انسان (HGH) به طور طبیعی
در ادامه این بخش از سلامت نمناک لیستی آورده ایم و خواهیم گفت که رژیم غذایی و سبک زندگی شما می تواند اثر زیادی در سطوح HGH داشته باشد.
1. کاهش چربی بدن
از دست چربی های اضافی - به خصوص در اطراف شکم تان - برای بهینه سازی سطح HGH و بهبود سلامت تان استفاده کنید.
2. روزه متناوب
روزه گرفتن می تواند به طور قابل توجهی سطوح HGH را افزایش دهد، هر چند که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
3. مکمل آرژنین
دوزهای بالایی از آرژنین می تواند تولید هورمون رشد را بهبود بخشند، اما نه وقتی که با ورزش منطبق می شوند.
4. کاهش مصرف شکر
افزایش انسولین ممکن است تولید HGH را کاهش دهد. در نتیجه، میزان مصرف زیاد قند و کربوهیدرات تصفیه شده را محدود کنید.
5. قبل از خواب غذای فراوان بخورید
تحقیقات بیشتری در مورد اثرات خوردن شبانه روی HGH مورد نیاز است. با این حال، بهتر است 2 تا 3 ساعت قبل از خوابیدن از غذا خوردن اجتناب کنید.
6. مکمل GABA
مکمل GABA ممکن است به افزایش تولید HGH کمک کند، اگرچه این افزایش به نظر می رسد که عمر کوتاهی داشته باشد.
7. تمرین با شدت بالا
ورزش یک رشد زیادی را در HGH ایجاد می کند. ورزش با شدت بالا بهترین نوع ورزش برای افزایش سطح هورمون رشد است.
8. نوشیدنی بتا- آلنین و یا یک نوشیدنی ورزشی در کار خود مصرف کنید
بتا - آلنین، کربوهیدرات و پروتیین ها ممکن است افزایش کوتاه مدتی را در میزان هورمون رشد را در طول یا بعد از ورزش ایجاد می کند.
9. منظم کردن خواب
بر روی بهینه سازی کیفیت خوابتان کار کنید و 7 تا 10 ساعت خواب با کیفیت در هر شب داشته باشید.
10. مکمل ملاتونین
مکمل های ملاتونین می تواند باعث افزایش خواب و افزایش HGH طبیعی شما شود.
11. این مکمل های طبیعی را امتحان کنید
چندین مکمل دیگر می توانند تولید هورمون رشد انسانی را افزایش دهند، از جمله:
- گلوتامین:یک دز 2 گرمی ممکن است سطحش را برای کوتاه مدت تا 78 % افزایش دهد.
- کریتین:یک دز 20 گرمی از کریتین به طور قابل توجهی سطح HGH را برای 2 تا 6 ساعت افزایش می دهد.
- اورنیتین:یک مطالعه شرکت کنندگان را 30 دقیقه بعد از مصرف اورنیتین بررسی کرد و نشان داده شد که سطوح HGH بیش ترین میزان را دارد.
- ال-دوپا:در بیماران مبتلا به بیماری پارکیسون، 500 میلی گرم ال-دوپا سطوح HGH را تا دو ساعت افزایش می دهد.
- گلیسین:مطالعات نشان داده اند که گلیسین عملکرد ورزشی را بهبود بخشد و باعث افزایش کوتاه مدت در HGH می شود.
درحالیکه تمام این مکمل ها ممکن است سطوح HGH شما را افزایش دهند، اما مطالعات نشان می دهند که آن ها در کوتاه مدت تنها موثر هستند.
داشتن سطوح بهینه HGH مهم است.همانند دیگر هورمون های کلیدی - مانند تستوسترون و استروژن - داشتن سطوح سالم هورمون رشد نیز مهم است.
درمان کمبود هورمون رشد
پزشکان درمان های کمبود هورمون رشد را بر روی عوامل خاصی مانند موارد زیر باز می کنند:
- سن
- سلامت کلی و سابقه پزشکی
- میزان مشکلات
- تحمل درمان های خاص
- انتظارات درمان
- انتخاب بیمار
کودکان می توانند در طول 3 سال اول درمان 4 سانت رشد کنند. 3 اینچ دیگر یا بیشتر می تواند در طول 2 سال بعد از آن رشد کند.
بسیاری از بزرگسالان باید درمان HGH را برای بقیه عمر انجام دهند. هر کسی که شرکت کند، تحت نظارت منظم قرار خواهد گرفت تا ایمنی و اثربخشی هورمون را ارزیابی کند.
هدف از دریافت هورمون رشد در بزرگسالان و کودکان، احیای انرژی، متابولیسم و افزایش رشد و یا شکل بدن است. آن می تواند به کاهش کل چربی بدن، به ویژه در اطراف شکم کمک کند.
تزریق HGH نیز می تواند به بهبود قدرت و تحمل ورزش و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی در افرادی که هورمون رشد را ندارند، کمک کند. بسیاری از مردم بهبودی را در کیفیت کلی زندگی شان تجربه می کنند.
خطرات و عوارض جانبی هورمون رشد
اکثر مردم درمان تزریق HGH را به خوبی با چند مشکل تحمل می کنند.
تزریق HGH برای این افراد توصیه نمی شود:
- داشتن تومور
- سرطان
- بیماری جدی
- مشکلات تنفسی شدید
- چندین جراحت
- جراحی های پیچیده قلب باز یا جراحی شکم
اHGH می توانند بر مصرف انسولین در بدن تاثیر بگذارند، بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید سطح قند خون خود را به دقت کنترل کنند.