دکتر سلامت

بیماری هایپردنتی به عنوان یکی از اختلالات نادر دهان و دندان شناخته می‌شود که با رشد بیش از حد و نامنظم دندان‌های اضافی در دهان مشخص می‌گردد. این بیماری معمولاً در کودکان بروز می‌کند و می‌تواند منجر به مشکلات عملکردی و ظاهری قابل توجهی شود. شناسایی زودهنگام و مدیریت مناسب این اختلال ضروری است تا از عوارض بالقوه آن جلوگیری شود و کیفیت زندگی بیماران بهبود یابد. بررسی‌های دقیق بالینی و تصویربرداری پیشرفته نقش مهمی در تشخیص و درمان این بیماری دارند.

بیماری هایپر دنتی به وجود دندان های اضافی در فک بالا و پایین کودکان اشاره دارد. کودکان معمولاً 20 دندان شیری دارند، اما گاهی اوقات ممکن است دندان های اضافی نیز رشد کنند که به عنوان دندان های فرانیاز (فوق طبیعی) شناخته می شوند. این بیماری می تواند به صورت شیری یا دائمی باشد و نیاز به درمان دارد. درمان این بیماری ممکن است شامل خارج کردن دندان های اضافی یا سایر اقدامات پزشکی باشد تا از ایجاد مشکلات بیشتر جلوگیری شود.

هایپر دنتی مشکلی نادر از لحاظ تکامل در کودکان می باشد و میزان شیوع آن در حدود 3.8 درصد است . هایپر دنتی در مردان دوبرابر بیشتر از زنان رخ می دهد اما چه عواملی باعث می شود که هایپر دنتی رخ دهد؟ بدین منظور قصد داریم در این قسمت از سلامت دهان و دندان نمناک به معرفی انواع مختلف آن ، دلایل و چگونگی تاثیر این وضعیت در کودکان بپردازیم:

انواع هایپر دنتی:

دندان های فرانیاز براساس شکل و موقعیت طبقه بندی می شوند ، آن ها براساس شکل چنین دسته بندی می شوند:

مخروطی: این دندان ها کوچک و باریک بوده ( پایه گسترده و بالای دندان باریک ) با ریشه طبیعی می باشند.

تکمه ای: این دندان به شکل برآمدگی هایی بوده، ریشه ابتدایی دارد و اغلب بصورت دوتایی رشد می کند.

تکاملی: این دندان به عنوان تکثیر دندان توصیف می شود . دندان های تکاملی به دندان های کناری خود شباهت دارند.

اودنتوم: این دندان هیچ شکل مشخص و منظمی ندارد و بیشتر بنظر می رسد مانند یک توده بی نظم و پراکنده در بافت دندان ظاهر می شود.

هایپر دنتی براساس موقعیت اینگونه طبقه بندی می شود:

مزیودنس: دندان مزیودنس بین دو دندان مرکزی را می گویند که رایج ترین نوع دندان های تکمیلی می باشد.

پارامولار: دندان آسیاب یا دندان فرانیاز که از پشت دهان به سمت یکی از آسیاب ها رشد می کند.

دیستامولار: این دندان بصورت خلفی یا دیستال آسیاب سوم رشد می کند.

پاراپرمولار: دندان اضافی است که در ناحیه آسیاب پیشین رشد می کند.

دندان های فرانیاز می توانند به عنوان یک دندان واحد یا دندان های مکمل ظاهر شوند. بااین حال دندان های مکمل بندرت مشاهده می شوند و اغلب با بیماری هایی چون شکاف کام / سقف دهان و سندروم گاردنر مرتبط می شود.

نشانه های هایپر دنتی در کودکان :

علائم اصلی رشد دندان های اضافی، رویش آن ها در کنار دندان های شیری یا دائمی می باشد . کودک ممکن است از دندان های اضافی در دهان خود شکایت داشته باشد . پزشک می تواند با بررسی موقعیت و مورفولوژی ( شکل ) دندان یا دندان های فرانیاز نوع آن ها را تشخیص دهد.

علل هایپر دنتی در کودکان:

دلایل هایپر دنتی به صراحت مشخص نشده است بااین حال این بیماری با عواملی از جمله شرایط ژنتیکی ، سابقه خانوادگی و بیش فعالی دندان در ارتباط می باشد . برخی از بیماری هایی که سبب هایپر دنتی می شوند عبارتند از آنچه در ادامه ی بخش سلامت دهان و دندان نمناک خواهید خواند :

کلیدوکرانیال دیسپلازی:

این بیماری ژنتیکی بر رشد استخوان ها و دندان ها تاثیر می گذارد .افراد مبتلا به این بیماری اغلب رشد دندان های فوق طبیعی و تداخل در ایجاد دندان های شیری دارند.

شکاف کام یا سقف دهان:

این بیماری نقصی هنگام تولد است و هنگامی رخ می دهد که کام و سقف دهان کودک در دوران بارداری به درستی شکل نگرفته و منجر به باز شدن لب فوقانی و احتمالا منجر به هایپر دنتی خواهد شد.

سندروم گاردنر:

این بیماری ژنتیکی و نادر است که باعث ایجاد پولیپ های متعدد کولورکتال و انواع مختلف تومورها (خوش خیم و بدخیم ) خواهد شد . این بیماری می تواند در کنار سایر مشکلات دندان پزشکی، خطر ابتلا به دندان های فوق طبیعی را افزایش دهد.

سندروم الرز دانلوس:

این اختلال ژنتیکی بر بافت های هم بند عروق خونی ، پوست ، استخوان و سایر اعضای بدن تاثیر می گذارد. این شرایط می تواند باعث ایجاد مفاصلی شل و سایر شرایط تهدید کننده زندگی شود. ناهنجاری های دندان یکی از علائم این بیماری است.

سندروم داون:

این یک وضعیت ژنتیکی است که در آن فرد دارای کروموزوم اضافی شماره 21 است . این سندروم با ویژگی های مجزای صورت ، ناتوانی ذهنی ( خفیف تا متوسط ) و نقایصی هنگام تولد از جمله احتمال ابتلا به هایپر دنتی مشخص می شود.

سندروم فابری آندرسون:

این اختلال ارثی باعث تجمع نوع خاصی از چربی در سلول های بدن می شود و ممکن است باعث علائم و نشانه های مختلفی چون هایپر دنتی ، درد دست و پا، لکه های قرمز تیره روی پوست ، کاهش شنوایی و کاهش توانایی تعریق شود.

تشخیص هایپر دنتی چگونه است؟

دندان های فرانیاز از طریق اشعه ایکس و معاینه دهان تشخیص داده می شود . پزشکان بهداشت نیز با یک معاینه بالینی می توانند آن را بطور کامل ارزیابی کنند . در صورت عدم وجود رویش دندان های دائمی می توان به وجود دندان های فرانیاز شک کرد.

درمان هایپر دنتی در کودکان:

تشخیص زودهنگام و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض هایپر دنتی لازم است . گزینه های درمانی بسته به محل و نوع دندان های فرانیاز ممکن است متفاوت باشد . برخی از گزینه های درمانی عبارتند از:

1. کشیدن دندان :

پزشکان ممکن است در موارد زیر کشیدن دندان های فرانیاز را توصیه کنند:

• عارضه مرتبطی با آن وجود داشته باشد
• تاخیر در رویش دندان دائمی
• خطر عفونت بدلیل دشواری و ضعف در بهداشت دهان و دندان
• جا به جایی یا چرخش دندان های جانبی
• وجود دندان های اضافی که باعث ایجاد مشکلات ظاهری یا عملکردی شده است

2. درمان آندودنتیک ( کانال ریشه ) :

اگر دندان های فرانیاز با دندان های دائمی آمیخته شده باشند ممکن است پزشک معالجه کانال ریشه را توصیه کند.

3. پیگیری بالینی یا مشاهده مکرر :

در بعضی موارد ممکن است پزشک دندان های فرانیاز را نکشد ولی آن ها را تحت نظر نگه دارد ، اگر کودک با مشکلی چون درد و عفونت درگیر نباشد پزشک آن ها را نگه می دارد.

برخی از مشکلات مرتبط با هایپر دنتی در کودکان :

• تاخیر در رویش دندان های دائمی
• جابه جایی یا چرخش دندان دائمی
• رشد بیش از حد که سبب مشکلات زیبایی شناختی و عملکردی شده است
• دیاستم :دندان های اضافی ممکن است سبب شکاف یا فاصله ای بین دندان ها شود ( معمولا در دندان های جلویی فک فوقانی )
• ایجاد کیست ادنتوژنیک :دندان های فرانیاز می توانند باعث ایجاد کیست فک یا تومور شوند
• جذب ریشه دندان های مجاور
• رویش در حفره بینی :دندان های فرانیاز ممکن است در حفره بینی رشد کنند و به عنوان یک توده سفید در ناحیه بینی مشاهده شوند .

عجیب ولی واقعی؛ پسری با بیماری هایپر دنتی 264 دندان دارد

یکی از نادرترین بیماریهای دهان و دندان ، بیماری هایپر دنتی یا داشتن دندان های زیاد است که این بیماری نادر تنها در 0/1درصد جمعیت جهان دیده می شود . پسر جوانی اهل کشور هندوستان و مبتلا به این بیماری تمام دندان های اضافه اش را کشید.

پزشکان توانستند طی انجام عمل جراحی 6 ساعته از دهان این بیمار 232 عدد دندان خارج کنند . در بیماری هایپر دنتی کل سقف دهان فرد مبتلا پر از دندان میشود و گاهی تمام دندان هایش به سطح پوست نمیرسد و در قسمت فک و یا زیر چانه مخفی می ماند.